Կանայք դատական իշխանության ղեկավար պաշտոններում
«Հայաստանի Հանրապետությունում արդարադատությունն իրականացնում են միայն դատարանները` Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան․․․
Հայաստանի Հանրապետությունում գործում են Սահմանադրական դատարանը, Վճռաբեկ դատարանը, վերաքննիչ դատարանները, առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանները, ինչպես նաև վարչական դատարանը: Oրենքով նախատեսված դեպքերում կարող են ստեղծվել մասնագիտացված դատարաններ»:
ՀՀ Սահմանադրություն (հոդված 162, 163)
- Կանայք թերներկայացված են բարձր ատյանների դատարաններում:
- Հայաստանում բարձրագույն դատական ատյանի՝ Վճռաբեկ դատարանի նախագահը կին է:
- Վերաքննիչ և մասնագիտացված դատարանների նախագահների թվում կանայք չկան:
- Դատարանների նախագահների պաշտոններում միայն 18 %-ն են կին:
Աղբյուրը՝ Հայաստանի կանայք և տղամարդիկ, ՀՀ ՎԿ, 2024 թ․
ՀՀ դատական իշխանության պաշտոնական կայք
«Սահմանադրական արդարադատությունն իրականացնում է Սահմանադրական դատարանը` ապահովելով Սահմանադրության գերակայությունը»:
ՀՀ Սահմանադրություն (հոդված 167)
Եվրոպայի խորհրդի երկրների սահմանադրական դատարաններում․
- 7 երկիր դեռևս 2016 թվականին հասել էր ՍԴ-ում կանանց 40%-ի ներկայացվածության։
- 7 երկրում կին դատավորները 30-39.9 % են։
- 10 երկրում կին դատավորների թիվը չի գերազանցել 20 %-ը:
- 3 երկրում կին ՍԴ անդամ չկա։
Աղբյուրը՝ Գենդերային հավասարությունը Հայաստանի դատական համակարգում, ԵԽ, 2022թ․
«Բարձրագույն դատական խորհուրդն անկախ պետական մարմին է, որը երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը»:
ՀՀ Սահմանադրություն (հոդված 167)
Աղբյուրը՝ Հայաստանի կանայք և տղամարդիկ, ՀՀ ՎԿ, 2024 թ․
- 12 պետությունում կանայք 40 % են կազմում:
- 3 պետությունում կանայք 30-39 % են:
- 7 պետությունում կանանց ներկայացվածությունը 20%-ից ցածր է:
- 3 պետությունում բարձրագույն խորհուրդը կազմված է բացառապես արական սեռի ներկայացուցիչներից:
Աղբյուրը՝ Գենդերային հավասարությունը Հայաստանի դատական համակարգում, ԵԽ, 2022թ․
«Դատախազությունը միասնական համակարգ է, որը ղեկավարում է գլխավոր դատախազը:
Դատախազությունը գործում է Սահմանադրությամբ իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակում՝ օրենքի հիման վրա»:
ՀՀ Սահմանադրություն (հոդված 176)
- Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ ՀՀ գլխավոր դատախազի պաշտոնում կին է ընտրվել 2022 թվականին։
Աղբյուրը՝ Հայաստանի կանայք և տղամարդիկ, ՀՀ ՎԿ, 2024 թ․
ՀՀ դատախազության պաշտոնական կայք
Աղբյուրը՝ European judicial systems CEPEJ Evaluation Report, 2024
Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի պաշտոնը կանայք զբաղեցրել են 2 անգամ՝ 2015-2017թթ․ և 2024 թ․նոյեմբերից մինչ օրս։
Մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնը կանայք զբաղեցրել են 3 անգամ՝ 2004-2006թթ․, 2022-2023թթ․, 2023թ․ ապրիլից մինչ օրս։
Աղբյուրը՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության և ՄԻՊ պաշտոնական կայքեր
«Կանայք դատաիրավական ոլորտում»
ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԵՎ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐԸ
Թեև վերջին տարիներին Հայաստանի դատական համակարգում, դատախազությունում, Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակում, արդարադատության նախարարությունում որոշակի առաջընթաց է արձանագրվել կանանց ներգրավման և բարձրագույն ղեկավար պաշտոններում նրանց նշանակման առումով, այնուամենայնիվ կանայք շարունակում են թերներկայացված մնալ բարձր ատյանների դատարաններում, Սահմանադրական դատարանում, Բարձրագույն դատական խորհրդում։ Ընդհանուր առմամբ, դատաիրավական ոլորտում կանանց առաջընթացի և ղեկավար պաշտոններում նրանց ներկայացվածության ընդլայնման խնդիրը դեռևս մնում է օրակարգում։
Գենդերային հավասարությունը Հայաստանի դատական համակարգում, ԵԽ․ 2022թ․
Կին դատավորների կարիերային առաջընթացի ապահովման և դատական համակարգի բարձրագույն պաշտոններում նրանց ներկայացվածության ընդլայնման խնդիրները կարող են արդյունավետ լուծումներ ստանալ ՀՀ Կառավարության գենդերային քաղաքականության և դատաիրավական բարեփոխումների շրջանակում նախատեսվող գործողությունների իրականացման արդյունքում։
